VERGİ USUL KANUNU SİRKÜLERİ /165
1.Giriş213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ile geçici 33 üncü maddesi uyarınca, 2023 hesap dönemi sonunda ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dâhil) izleyen hesap dönemlerindeenflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ve yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 30/12/2023 tarihli ve ikinci mükerrer 32415 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.Söz konusu düzeltme işlemlerinde kullanılacak ortalama ticari kredi faiz oranlarının belirlenmesiile uygulamaya yönelik bazı hususlara ilişkinaçıklamaların yapılması bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.
2. 2023 Hesap Dönemi Sonuna AitBilançonun Düzeltilmesi555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 4 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasınagöre,enflasyon düzeltmesi;1-Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğununtespit edilmesi,2-Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının(düzeltmeye esas tutarlarının) bulunması,3-Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde, düzeltmeye esas tarihlerininve düzeltme/taşımakatsayılarınınbelirlenmesi,4-Tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlarınait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarlarınınhesaplanmasıve düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farklarınınkayıtlara intikal ettirilmesi,5-Parasal olmayan kıymetlerindüzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetlerinise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilmesiişlemleri/adımları takip edilmek suretiyleyapılabilecektir.Bu çerçevede,2023 hesap dönemi sonuna aitbilançonun düzeltilmesine ilişkinörnek aşağıdaki gibidir.Örnek1:Hesap dönemi takvim yılı olan (A)Ltd. Şti.’nin31/12/2023tarihli dönem sonu bilançosu aşağıdaki gibidir.
2/ 35AKTİF(A) Ltd. Şti.31/12/2023 Tarihli BilançoPASİFI. Dönen Varlıklar294.000,00III. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar190.000,00A-Hazır Değerler89.000,00A. Mali Borçlar100.000,001.Kasa44.000,001. Banka Kredileri100.000,003.Bankalar45.000,00B. Ticari Borçlar90.000,00B. Menkul Kıymetler50.000,001. Satıcılar90.000,001. Hisse Senetleri50.000,00IV. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar80.000,00C. Ticari Alacaklar100.000,00A. Mali Borçlar50.000,001. Alıcılar100.000,001. Banka Kredileri50.000,00E. Stoklar55.000,00B. Ticari Borçlar30.000,004. Ticari Mallar55.000,001. Satıcılar30.000,00II. Duran Varlıklar91.000,00V. Öz Kaynaklar115.000,00C. Mali Duran Varlıklar5.000,00A. Ödenmiş Sermaye50.000,003. İştirakler5.000,001. Sermaye50.000,00D. Maddi Duran Varlıklar86.000,00B. Sermaye Yedekleri10.000,004. Tesis, Makineve Cihazlar70.000,003. Maddi Duran Varlık Yeniden DeğerlemeArtışları110.000,006. Demirbaşlar60.000,00C. Kar Yedekleri30.000,008. Birikmiş Amortismanlar (-)44.000,001. Yasal Yedekler10.000,002. Statü Yedekleri15.000,003. Olağanüstü Yedekler5.000,00D. Geçmiş YıllarKarları15.000,001. Geçmiş YıllarKarları15.000,00F. Dönem Net Karı (Zararı)10.000,001. Dönem Net Karı10.000,00AKTİF TOPLAMI385.000,00PASİF TOPLAMI385.000,00Söz konusu bilançonun enflasyon düzeltmesi aşağıdaki adımların izlenmesi ile gerçekleştirilebilecektir.1. Adım:Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilecektir.Parasal Olmayan KıymetlerParasal KıymetlerHisse SenetleriKasaTicari MallarBankalarİştiraklerAlıcılarTesis, Makineve CihazlarBanka Kredileri(Kısa Vadeli)DemirbaşlarSatıcılar(Kısa Vadeli)SermayeBanka Kredileri(Uzun Vadeli)Yasal YedeklerSatıcılar(Uzun Vadeli)Statü YedekleriOlağanüstü YedeklerBirikmiş Amortismanlar1213 sayılı Kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında yeniden değerleme yapılan ve daha önce satılan iktisadi kıymetten kaynaklanan tutardır.
3/ 352. Adım:Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunacakolup, örneğimizde düzeltmeye esas tutarların 31/12/2023 tarihli bilançoda yer alan tutarlar olduğu kabul edilmiştir.Parasal Olmayan KıymetDüzeltmeye EsasTutar(TL)2Hisse Senetleri50.000,00Ticari Mallar55.000,00İştirakler5.000,00Tesis, Makineve Cihazlar70.000,00Demirbaşlar60.000,00Sermaye50.000,00Yasal Yedekler10.000,00Statü Yedekleri15.000,00Olağanüstü Yedekler5.000,00Birikmiş Amortismanlar44.000,003. Adım:Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde, düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme katsayıları belirlenecekolup, örneğimizde düzeltmeye esas tarihlerin aşağıdaki gibi olduğu kabul edilmiş ve bu tarihlere göre düzeltme katsayıları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir.Parasal Olmayan KıymetDüzeltmeye Esas TarihDüzeltme KatsayısıHisse Senetleri2019/Ocak6,86113Ticari Mallar2023/Eylül1,06001İştirakler2021/Nisan4,54315Tesis, Makineve Cihazlar2021/Ocak4,99678Demirbaşlar2022/Ocak2,58188Sermaye2018/Mayıs8,21479Yasal Yedekler2022/Mart2,20517Statü Yedekleri2022/Mayıs1,88308Olağanüstü Yedekler2023/Kasım1,01144Birikmiş Amortismanlarİlgili İktisadi Kıymetin Değerindeki Artış Oranı4. Adım:Tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlar,ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanacak ve düzeltme farkları (düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki farklar)kayıtlara alınacaktır.Parasal Olmayan KıymetDüzeltmeye Esas Tutar(TL)(A)Düzeltme Katsayısı(B)Düzeltilmiş Tutar(TL)(C)=(AxB)Düzeltme Farkı(TL)(C-A)Hisse Senetleri50.000,006,86113343.056,50293.056,50Ticari Mallar55.000,001,0600158.300,553.300,55İştirakler5.000,004,5431522.715,7517.715,752Örneğimizde reel olmayan finansman maliyeti (ROFM) hesaplaması göz ardı edilmiş olup, ROFM ayrıştırması yapılması gerektiği durumlarda iktisadi kıymetin enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak tutarlarının belirlenmesinde bu hususa da dikkat edileceği tabiidir.